Ken je dat gevoel dat je iedere kronkel van je brein hebt geraadpleegd om iemand iets duidelijk te maken maar dat er geen mogelijkheid lijkt te zijn om je boodschap echt aan te laten komen? En dat terwijl de persoon in kwestie je goed en wel verstaat. Althans daar lijkt het op. Dit kan enorm frustrerend zijn en jou achterlaten met het gevoel dat je niet gezien, gehoord en begrepen wordt.
Wanneer je herhaaldelijk het gevoel krijgt dat wat je ook doet er geen ruimte is voor jouw gevoel en alles wordt afgeketst kan dit ontmoedigend zijn om het vervolg weer dat stukje ruimte in te nemen en je grenzen aan te geven. Dit is onwijs zonde. Je hebt de tijd genomen je eigen grenzen te leren kennen, je hebt geleerd om deze uit te spreken en jouw gevoel net zo belangrijk te maken als dat van een ander. Wat kun jij dan nog meer doen?
Nou, mijn beste HSP, soms is er niet heel veel meer te doen dan begrijpen dat wat iemand anders doet óf kan doen met jouw boodschap niet binnen jouw controle ligt. En dat leren accepteren kan erg veel inzicht en lucht geven.
Maar hoezo KAN iemand niets met mijn boodschap doen denk je nu misschien. En terecht. Wanneer we denken aan hoe we een boodschap willen brengen aan een ander met een emotionele lading denken we vaak goed na over hoe we zelf zo’n boodschap willen ontvangen en hoe we daar op zouden reageren. Dit eigen kader schept niet altijd een realistisch beeld. Je hebt namelijk mensen die al heel jong emotioneel erg volwassen zijn en je hebt mensen die op welke leeftijd dan ook nooit emotionele volwassenheid zullen bereiken. Dit maakt mensen die niet emotioneel volwassen lijken te worden niet slechter dan anderen maar de manier waarop gepraat en geluisterd wordt is enorm verschillend.
Zinvol communiceren.
Ik heb meerdere malen in mijn leven zelf ervaren hoe pijnlijk het kan zijn als je zeer emotioneel aangeeft wat je nodig hebt van iemand en iemand voor je bepaald dat je dit helemaal niet nodig hebt, of sterker nog; dat je ze je dit allang gegeven hebben. Vervolgens wordt vaak de schuld verlegd naar jou; je overdrijft, bent te dramatisch, verwacht te veel, had eerder duidelijk moeten zijn, of zinnen beginnen met “Ja maar jij”. Dit kan zeker ook bij hoogsensitieve mensen de emoties zo hoog op laten lopen dat ze uitbarsten of zichzelf juist terug gaan trekken. Je voelt je machteloos, verdrietig, boos en gefrustreerd doordat wat je ook doet je maar niet gehoord wordt. Misschien ben je zelfs al je eigen grenzen over gegaan om tot iemand door te dringen. Herken je dit soort situaties? Dan is het belangrijk om de signalementen van te voren op te leren pikken en te weten wanneer het verloren moeite is om voor begrip te blijven strijden.
Emotioneel onvolwassen mensen zijn meestal geboren externaliseerders; zij zien zichzelf niet als dader maar als slachtoffer en plaatsen de schuld altijd buiten zichzelf. Zij zien letterlijk niet hoe hun gedrag zodanig invloed heeft op jou dat het over een grens gaat. Omdat zij hun eigen gedrag niet als “fout” kunnen zien ben jij degene die in hun ogen een probleem maakt. Dan kun je lullen als brugman maar vaak bevestig je voor hen enkel het beeld dat jij de onruststoker bent. Het is daarom goed om jezelf van te voren de vraag te stellen; wat wil ik uit dit gesprek halen? Om vervolgens jezelf af te vragen of dat is wat de persoon in kwestie je kan bieden. Als dit niet zo is dan weet je dat het verspilde energie is.
Om binnen je cirkel van controle te blijven is het eigenlijk niet nuttig en belangrijk om deze mensen jou te laten begrijpen. Je kunt voor jezelf je punt maken, het is belangrijk dat je voor jezelf opkomt. Maar heb geen grootse verwachtingen. Meer helpend is als je zelf leert begrijpen wat emotionele onvolwassenheid inhoud en hoe het zich voordoet. Lindsay C Gibson heeft een lijst met kenmerken opgesteld om emotionele onvolwassen mensen beter te herkennen:
- Heftige reacties op onbelangrijke voorvallen;
- Weinig blijk van empathie en emotioneel bewustzijn;
- Ongemakkelijkheid wanneer het gaat over gevoelens en emotionele nabijheid;
- Irritatie door individuele verschillen en afwijkende meningen;
- Jij bent de vertrouweling, maar de ander voelt niet als een vertrouweling voor jou;
- Vaak dingen zeggen zonder aan de gevoelens van anderen te denken;
- Weinig aandacht of medeleven wanneer je bijvoorbeeld ziek was;
- Niet consistent – soms wijs, soms onredelijk;
- Wanneer je overstuur raakt wordt er gereageerd met een oppervlakkige of nutteloze opmerking, of met boosheid en sarcasme;
- Gesprekken gaan meestal over de interesses van de emotioneel onvolwassen persoon;
- Bij een beschaafd meningsverschil schiet men al in de verdediging;
- Jouw succes lijken totaal niet belangrijk en worden niet beantwoord of beloond;
- Feiten en logica zijn niet belangrijk;
- De persoon in kwestie doet niet aan zelfreflectie en kijkt niet tot nauwelijks naar zijn/haar eigen rol;
- Neiging tot zwart-wit denken en staan niet open voor nieuwe ideeën.
Al deze items zijn mogelijk een teken van emotionele onvolwassenheid, volgens Gibson is bij één of meerdere passende beweringen goed mogelijk dat de persoon in kwestie emotioneel onvolwassen is.
Wanneer ben je emotioneel volwassen?
Hier is gedegen onderzoek naar gedaan. Emotionele volwassenheid houdt in dat iemand objectief en conceptueel kan denken terwijl er diepe emotionele verbondenheid is met anderen. Beide elementen kunnen zij zonder problemen verweven in hun dagelijks leven. Daarnaast hebben deze personen een realistisch beeld van het leven; het kan niet altijd alleen maar goed gaan, negatieve ervaringen en emoties zijn onderdeel van het leven en dit kunnen emotioneel volwassen mensen omarmen.
Ze maken geen emotioneel misbruik van anderen, hebben een duidelijke identiteit en koesteren hun intieme relaties. Ze zijn eerlijk over hun eigen gevoelens en kunnen goed met anderen opschieten door hun goed ontwikkelde empathisch vermogen. Ze zijn geïnteresseerd in andere mensen en vinden het fijn om open en eerlijk met anderen om te gaan. Als zich er een probleem voordoet richten ze zich rechtstreeks tot de ander. Ze zijn realistisch en hebben voldoende aandacht voor hun gedachten en gevoelens. Ze kennen zichzelf goed genoeg om hun eigen zwakke punten te erkennen (Gibson, 2015).
Weet wel; deze kenmerken zijn niet in beton gegoten. Niet ieder emotioneel volwassen persoon is hetzelfde, ieder uit zich op zijn eigen manier. Maar het verschil tussen emotionele volwassenheid en onvolwassenheid is zo wel duidelijk geschetst.
Dit soort lijstjes kunnen duidelijk maken in wat voor omgeving jij je hebt bevonden gedurende je leven. Ben je zelf in staat om goed naar jezelf te kijken en heb je altijd veel verantwoordelijkheid gevoeld om anderen zo goed mogelijk te bejegenen? Maar leek je vanuit je omgeving terug te krijgen dat altijd alles jouw schuld is en jij eigenlijk het probleem bent? De kans bestaat dat je omgeving niet zo emotioneel volwassen is (geweest) als jij. Je kunt nog zo veel overtuigingskracht hebben en de juiste woorden proberen te kiezen; er zijn mensen die het niet willen of kunnen begrijpen omdat ze simpelweg niet het vermogen hebben om zodanig aan zelfreflectie te doen en vast willen houden aan hun eigen ideeën over de wereld, jou en zichzelf. Wanneer je dit leert herkennen kun je jezelf beter beschermen. Hoogsensitieve personen hebben vaak een neiging om opmerkingen, meningen en hoe mensen hen zien erg persoonlijk te nemen terwijl dit vaak meer over de ander zegt. Onthou: niet iedereen hoeft je te begrijpen of aardig te vinden om een goed zelfbeeld te hebben. Ben selectief in wat je binnen laat en wat niet. Dat verdien je!